Steeds vaker hoor je mensen roepen “Yoga is voor iedereen!”. Hartstikke mooi natuurlijk, maar in de praktijk kun je tijdens een les het gevoel hebben dat yoga niet voor jou is gemaakt en dat je er slecht in bent. Yoga is echter meer dan alleen houdingen en je kunt er eigenlijk niet goed of slecht in zijn. Hoog tijd om het daar eens over te hebben.

Misschien herken je dit: je zit in een yogales en de docent doet een zittende vooroverbuiging – benen gestrekt naar voren en met je bovenlijf er overheen buigen. Je kijkt om je heen en ziet iedereen schijnbaar moeiteloos vooroverleunen en met hun handen hun tenen vastpakken ofwel hun voeten of volledig dubbel gevouwen zitten. Zelf zit je nog steeds rechtop en dat kost eigenlijk al de grootste moeite. En dan…ga je om je heen kijken en vergelijken, gedachten passeren de revue als “wat doe ik hier eigenlijk, ik ben niet lenig genoeg”, “ik doe het fout” en het altijd fijne “wat zullen ze wel niet over mij denken”. Kortom: je voelt je ongemakkelijk en niet op je plek.

Yoga is meer dan houdingen

Wat we niet altijd meekrijgen in een les is: je kunt niet goed of slecht in yoga zijn. Yoga in het Westen is veelal gefocust op het beoefenen van asana’s (houdingen), maar in werkelijkheid zijn die asana’s maar één onderdeel van yoga. Dat bestaat namelijk uit een 8-voudig pad.

In de Indiase traditie kom je pas aan de asana’s toe als je een aantal andere dingen onder de knie hebt. Yoga betekent eenheid, en met het beoefenen van het 8-voudige pad van yoga streven we naar eenheid van ziel, lichaam en geest. En dat is een constant leerproces dat je op verschillende gebieden ondergaat.

Het beoefenen van asana’s hoort bij dit leerproces en maakt je steeds bewuster van jezelf: overtuigingen die je hebt, gedachten die alle kanten opgaan, je lijf leren kennen en grenzen aanvaarden. Daarbij waren asana’s eigenlijk ooit bedoeld om je voor te bereiden op meditatie, zodat je langere tijd in kleermakerszit met een rechte rug stil kan zitten.

Dit alles bij elkaar was een openbaring voor mij, met je tenen in je neus kunnen peuteren is dus niet het doel. Toch kun je tijdens een yogales nog steeds asana’s tegenkomen, die je niet kunt uitvoeren op de manier waarop de docent het doet. Het mooie is: voor iedere houding is er een alternatief te vinden. Een alternatief dat beter bij jou past, voor minder kans op blessures zorgt en zeker niet onderdoet voor het “origineel”.

Variaties voor klassieke poses

Nu zul je niet bij iedere les alternatieven aangereikt krijgen door de docent. Niet uit onwil, maar meer uit een gebrek aan informatie. Zo is er niet bij elke docentenopleiding aandacht voor variaties, waardoor je als docent niet weet wat je kunt aanbieden. Ook kan het zijn dat je er niet bij stil staat, omdat het voor jezelf de normaalste zaak van de wereld is dat je iets kan.

Een voorbeeldje daarvan: ik ben niet lenig, daardoor weet ik vaker welke variaties ik kan geven voor niet lenige mensen, simpelweg omdat ik het zelf heb ervaren en uit heb gezocht wat er dan wel kan. Ik weet namelijk hoe het voelt als de docent zegt “we gaan naar Paschimottanasana” (zittende vooroverbuiging) en met gestrekte benen rechtop zitten alleen al een uitdaging is.

Daartegenover staat dat ik mezelf vrij gemakkelijk in de Kaars en Ploeg werp en er niet bij stil sta dat dit een lastige houding is als je grote borsten hebt. Die zitten dan in je neus…en dat ademt niet lekker.

Ik word me er steeds bewuster van dat er naast mijn eigen niet-soepelheid nog meer behoefte is aan variatie. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor meer inclusieve yoga. Een mooi boek dat variaties geeft op 50 klassieke yogahoudingen is Yoga for Everyone – 50 poses for every type of body van Dianne Bondy. Een aanrader voor iedereen die nieuwsgierig is naar variaties die beter bij zijn/haar/hun lichaam passen en zich zekerder wil voelen op de mat.

In mijn yogalessen probeer ik er steeds vaker aanpassingen in te fietsen, toch kan het voorkomen dat je een variatie mist. Geen lichaam is hetzelfde, voel je daarom altijd vrij om aanpassingen te maken die bij jouw lichaam passen, en weet dat een variatie niet “minder” is dan de houding die wordt voorgedaan.

Pak je ruimte om tijdens een les of wanneer je een online video volgt, een variatie te doen, ook als die niet wordt gegeven. Want yoga is ECHT voor iedereen!

Hoe ervaar jij dit in de praktijk? Krijg je voldoende variaties of mis je nog wel eens wat? Laat het me weten in de reacties!